Een beroerte is een stoornis in de bloedvaten van de hersenen. In die zin kun je een beroerte vergelijken met een hartinfarct en wordt daarom ook wel herseninfarct genoemd. De oorzaak van die storing is meestal zuurstoftekort doordat een slagader of een ader verstopt raakt. Wanneer dit gebeurt, begint een stukje van het hersenweefsel af te sterven. Over herkennen, ontstaan en gevolgen een woordje uitleg.

Het herkennen van een beroerte

Voor het herkennen van een beroerte is de FAST-test een handige ezelsbrug. Elke letter staat voor een onderdeel van deze test:

F van "Face", het gezicht dus. Vraag een slachtoffer om te lachen met ontblote tanden. Het afhangen van een helft van de mond wijst op beroerte.

A van "Arms", de armen. Vraag een slachtoffer beide armen recht vooruit te houden met beide handpalmen omhoog. Een slachtoffer met een beroerte kan dit niet.

S van "Speech", spraak. Een slachtoffer met een beroerte is niet goed te verstaan, of komt niet uit zijn woorden.

T van "Time" (tijd). Als één van de F A of S op een beroerte wijst, bel dan zo snel mogelijk 1-1-2. Probeer tevens te achterhalen hoe lang geleden de klachten zijn begonnen.

N.B. Sinds de nieuwe richtlijnen voor hulpverlening in Nederland zijn aangepast (2016) wordt bovenstaande ezelsbrug niet langer meer geleerd aan basis cursisten. We leren nu "Mond - spraak - arm = beroertealarm!"

De signalen van een beroerte

• Een been, hand of arm voelt opeens heel slap.
• Geen of verminderd, dof gevoel aan één kant van het lichaam/gezicht.
• Plotseling maar met één oog kunnen zien.
• Plots trager of onsamenhangend gaan spreken.
• Niet meer begrijpen wat iemand zegt.
• Plotse duizeligheid tot bijna of helemaal vallen.
• Zware hoofdpijn die men in het verleden nooit heeft gehad.

Vormen van beroerte

Eén van de meest voorkomende vormen van beroerten is de trombose. Trombose is het gevolg van vet en kalk dat zich ophoopt in de wand van een slagader totdat deze volledig verstopt is. Anders gezegd: een klonter (trombus) sluit het bloedvat af waardoor een deel van de hersenen geen bloed krijgen.
Een andere vorm van beroerte is het (minder bekende) embool: vanuit het hart of de grote bloedvaten (zoals de aorta of de halsslagaders) komt een brokje bloedplaatjes, vet en/of kalk los en gaat vastzitten in een bloedvat dat naar de hersenen gaat.
Hersenbloeding: in ongeveer 20% van de gevallen wordt een beroerte veroorzaakt door een bloeding in de hersenen zelf. Deze bloeding wordt veroorzaakt door een scheur van een hersenbloedvat met bloedingen in het weefsel dat de hersenen bedekt (oorzaak: verbreding van een bloedvat) of in het hersenweefsel zelf (als gevolg van een te hoge bloeddruk).

Wat is dan een TIA?

TIA is de afkorting van een ‘transiënt ischemisch attack’ en is een tijdelijke periode van lokale neurologische uitval die enkele minuten tot enkele uren kan duren. De hersenen (of een deel daarvan) zitten een tijdje zonder zuurstof. Het is niet mogelijk om het onderscheid te maken tussen een beroerte en een TIA op het ogenblik waarop de symptomen zich voordoen. Indien de neurologische toestand zich volledig herstelt binnen de 24 uren dan spreekt men van een TIA. De meeste T.I.A.'s duren minder dan 15 minuten.
Een TIA is wel een belangrijke risicofactor (lees: verwittiging) voor het ontwikkelen van een beroerte. Ongeveer een kwart van de patiënten met een T.I.A. had vooraf een beroerte en ongeveer 5% van de patiënten met een T.I.A. ontwikkelt binnen de maand een beroerte indien het TIA niet wordt behandeld.

Hoe kan een beroerte voorkomen worden?

Voorkomen van een beroerte kan door voldoende aandacht te besteden aan de risicofactoren. Sommige van deze risicofactoren zijn immers te behandelen. De voornaamste risicofactoren zijn:

• leeftijd (hoe ouder men wordt, hoe meer kans op een beroerte),
• mannelijk geslacht (mannen lopen meer risico dan vrouwen),
• hypertensie (verhoogde bloeddruk),
• suikerziekte (diabetes),
• te hoog cholesterolgehalte,
• sommige hartritmestoornissen,
• vernauwde halsslagader;
• erfelijkheid,
• roken (ongeveer 2,5 maal meer kans op een beroerte ten opzichte van niet-rokers).
• zwaarlijvigheid,
• gebrek aan lichaamsbeweging,
• overmatig alcoholgebruik,
• sommige drugs (o.a. cocaïne).

Wat zijn de gevolgen van een beroerte

Beroerte is de 3de doodsoorzaak in de Westerse wereld na hartaandoeningen en kanker. Van alle patiënten met een beroerte overlijdt 1/3 binnen het eerste jaar na de beroerte. Ongeveer 10% van de patiënten krijgt opnieuw een beroerte in de loop van het eerste jaar. Recent onderzoek laat zien dat 70% van de patiënten na een beroerte last heeft van cognitieve, emotionele en gedragsproblemen. Ongeveer 4 patiënten op 10 ondervindt als gevolg van de beroerte min of meer ernstige beperkingen bij het uitvoeren van activiteiten in het dagelijks leven. Beroerte is hiermee een van de belangrijkste oorzaken van invaliditeit.
De gevolgen worden bepaald door de plaats in de hersenen waar een beroerte zich voordoet. In elk deel van de hersenen bevindt zich een ander "regelcentrum" voor bepaalde lichaamsfuncties, emoties en gevoelens. Naast lichamelijke gevolgen zoals éénzijdige verlammingen is er vaak sprake van ‘minder zichtbare’ gevolgen zoals gedeeltelijke blindheid, vergeetachtigheid, spraakstoornissen, depressiviteit en gedragsveranderingen.

Behandeling

De behandeling bestaat in de eerste dagen vooral uit rust en het vermijden van eventuele verwikkelingen. Wanneer de beroerte heel vroeg kan behandeld worden (meestal binnen de eerste 3 tot 6 uren), is de kans op herstel het grootst. Na een ernstige beroerte wordt u opgenomen in een gespecialiseerde afdeling of een afdeling intensieve zorgen van het ziekenhuis. Na de eerste 24 uur is het noodzakelijk om een aangepast revalidatieprogramma te starten. Sommige patiënten zullen ook logopedische behandeling nodig hebben voor spraak- en slikproblemen. De revalidatie na een beroerte kan weken en soms maanden duren en niet altijd treedt een volledig herstel op. Daarom vergt de behandeling en de aanvaarding van een definitieve lichamelijke handicap erg veel van patiënt en familie.